Prawie wszystkim pracownikom przysługują prawa w miejscu pracy. Dotyczy to również pracowników sezonowych przyjeżdżających z zagranicy do Zjednoczonego Królestwa w celach zarobkowych. Pracownicy sezonowi często znajdują zatrudnienie w hotelach lub restauracjach, w przemyśle spożywczym, przy zbiorze owoców lub skorupiaków.
Osoba nie posiadająca zezwolenia na pracę tutejszych władz imigracyjnych (UK Border Agency), zaś pracująca nielegalnie, będzie miała jednak niewiele praw. Większość informacji zawartych w niniejszej broszurze nie będzie dotyczyło osób pracujących nielegalnie lub osób nie mających pewności, czy posiadają zezwolenie na pracę w tym kraju. Jak najszybciej trzeba uzyskać poradę u doradcy ds. imigracyjnych.
Obywatele krajów Unii Europejskiej niemal na pewno mają prawo do pracy w Zjednoczonym Królestwie. Od 1 maja 2011 r. nie ma potrzeby dokonywania rejestracji w systemie Workers Registration Scheme przed podjęciem pracy w Wielkiej Brytanii; obowiązek ten dotyczy jednak obywateli Bułgarii i Rumunii.
Prawa w miejscu pracy.
Pracownicy mają prawa, ponieważ obowiązują przepisy mówiące o tym, jak osoba, dla której pracujesz (pracodawca), powinna traktować pracownika. Istnieje szereg kroków, jakie możesz podjąć, jeżeli pracodawca złamie prawo. Jeśli jednak jesteś pracownikiem sezonowym i próbujesz rozwiązać problem w miejscu pracy, jesteś bardziej niż inni pracownicy narażony na utratę pracy i zakwaterowania – jeżeli przyznano Ci je w związku z zatrudnieniem – lub nawet prawa pobytu na terenie Wielkiej Brytanii.
Prawo do minimalnej płacy.
Istnieją przepisy mówiące o tym, ile pracodawca musi zapłacić pracownikowi. Najniższa kwota, jaką pracodawca jest zobowiązany zapłacić, określana jest mianem krajowej płacy minimalnej (NMW); jej wysokość uzależniona jest od wieku zatrudnionego.
Zasady wynagradzania zatrudnionych w rolnictwie, na przykład przy zbieraniu plonów lub owoców, różnią się nieco od zasad wynagradzania osób wykonujących inny rodzaj pracy.
Pracodawca musi dać pracownikowi odcinek wypłaty, który pokazuje kwotę wypłaconego wynagrodzenia. Pracodawca nie tylko jest zobowiązany zapłacić wynagrodzenie pracownikowi, ale musi je wypłacić w pełnej wysokości.
Może się zdarzyć, że pracodawca potrąci od wynagrodzenia koszty zatrudnienia, wyżywienia, szkolenia, podróży do pracy lub podróży do Zjednoczonego Królestwa. Pracodawca może również potrącić koszty organizowania pracy pracownikowi.
Istnieją przepisy regulujące wysokość potrąceń dokonywanych przez pracodawcę oraz minimalnej kwoty wynagrodzenia. Przepisy regulują również maksymalną kwotę, jaką pracodawca może potrącić z tytułu zakwaterowania. Tę kwotę można uwzględnić przy obliczaniu, czy pracownik otrzymuje krajową płacę minimalną.
Pracodawca może potrącić koszty zakwaterowania lub szkolenia tylko wtedy, gdy pracownik wyraził na to pisemną zgodę. Nawet jednak w razie wyrażenia przez pracownika takiej zgody pracodawca nie może zapłacić wynagrodzenia niższego, niż przewiduje krajowa płaca minimalna. Jeżeli uważasz, że nie otrzymujesz całego przysługującego Ci wynagrodzenia, powinieneś skontaktować się z doradcą.
Jeśli potrzebne Ci są dalsze porady odnośnie krajowej płacy minimalnej, możesz skontaktować się z infolinią ds. praw w kwestii płacy i pracy (Pay and Work Rights) pod numerem 0800 917 2368. Kontakt z infolinią jest poufny, zaś porady uzyskać można w różnych językach.
Prawo do przepracowania maksymalnej liczby godzin w tygodniu.
Istnieją przepisy na temat maksymalnej dozwolonej liczby godzin pracy w tygodniu. Jeżeli pracownik nie uzgodnił inaczej z pracodawcą na piśmie, nie powinien pracować dłużej niż 48 godzin tygodniowo. Nie wolno zmuszać pracownika do pracy w większym wymiarze niż 48 godzin tygodniowo. Ponadto pracownik ma prawo do przerwy w ciągu dnia pracy oraz dni wolnych w ciągu tygodnia. Osoby zatrudnione w rolnictwie podlegają specjalnym przepisom. Jeżeli uważasz, że pracujesz dłużej niż to wymagane, powinieneś skontaktować się z doradcą.
Prawo do płatnego urlopu.
Pracownik ma prawo do płatnego urlopu w wymiarze 5,6 tygodnia każdego roku. Jeżeli pracowałeś pięć dni w tygodniu, masz prawo do 28 dni płatnego urlopu w roku. Jeżeli nie otrzymujesz urlopu lub wynagrodzenia za czas urlopu, powinieneś skontaktować się z doradcą.
Prawo do ochrony zdrowia i bezpieczeństwa w pracy.
Pracodawca musi zapewnić pracownikowi bezpieczne miejsce pracy. Oznacza to, że pracownik musi mieć warunki pracy nie zagrażające jego zdrowiu oraz rozumieć przepisy dotyczące bezpieczeństwa pracy. Jeżeli uważasz, że Twoje miejsce pracy nie jest bezpieczne, powinieneś skontaktować się z doradcą.
Prawa rodzicielskie w miejscu pracy.
Większość pracujących kobiet ma prawo do wzięcia wolnego z pracy, by urodzić dziecko. Okres ten nazywa się urlopem macierzyńskim. Prawo to nie przysługuje jednak wszystkim pracownicom. Niektórzy pracodawcy twierdzą, że kobiecie nie przysługuje prawo do urlopu macierzyńskiego nawet, jeśli jest ona do niego uprawniona. Jeżeli pracodawca twierdzi, że nie przysługuje Ci takie prawo, zasięgnij porady.
Kobieta może wziąć do 52 tygodni urlopu macierzyńskiego. Z płatnego urlopu macierzyńskiego mogą jednak skorzystać tylko niektóre kobiety. Aby sprawdzić, czy możesz otrzymać płatny urlop macierzyński, należy skontaktować się z doradcą.
Niektóre osoby mogą otrzymać płatny urlop rodzicielski (paternity leave), gdy ich żona lub partnerka niedawno urodziła dziecko. Aby sprawdzić, czy taki urlop się należy, udaj się do doradcy. Możesz mieć ponadto prawo do podzielenia się urlopem rodzicielskim z żoną lub partnerką. Aby sprawdzić, czy taki urlop się należy, udaj się do doradcy.
Prawo do ochrony przed dyskryminacją.
Wszyscy zatrudnieni w Zjednoczonym Królestwie mają prawo do ochrony przed dyskryminacją ze strony pracodawcy. Dyskryminacja, o której mowa, obejmuje dyskryminację ze względu na wiek, stopień niepełnosprawności, płeć, stan cywilny, ciążę lub macierzyństwo, rasę, religię lub wyznanie, orientację seksualną lub seksualność.
Prawo do odejścia z pracy.
Jeżeli nie chcesz dłużej pracować w danym miejscu, musisz mieć możliwość odejścia z pracy i nikt – nawet pracodawca – nie może Cię zatrzymać. Niektórym pracownikom sezonowym UK Border Agency nie pozwala na znalezienie innego zatrudnienia, jeżeli odejdą z pracy, którą przyjechali wykonywać, lub zostaną zwolnieni. Niewykluczone, że trzeba będzie zaczekać z podjęciem nowej pracy do czasu, aż Home Office (Ministerstwo Spraw Wewnętrznych) dokona rozpatrzenia złożonej przez Ciebie dokumentacji.
Jeżeli odszedłeś z pracy lub zostałeś zwolniony i nie wiesz, czy wolno Ci podjąć kolejną pracę, powinieneś zasięgnąć porady.
Jeżeli chcesz wyjechać ze Zjednoczonego Królestwa przed uzgodnioną z pracodawcą datą rozwiązania umowy o pracę, możesz mieć trudności ze zmianą daty podróży na powrotnym bilecie lotniczym. Taka sytuacja może mieć miejsce, gdy podróż pracownika do Zjednoczonego Królestwa została opłacona przez inną osobę, na przykład pośrednika pracy. Jeżeli znalazłeś się w takiej sytuacji, powinieneś zasięgnąć porady.
Co zrobić gdy pracodawca przetrzymuje paszport pracownika?
Ani pracodawca, ani biuro pośrednictwa pracy nie ma prawa przetrzymywać paszportu lub innych oficjalnych dokumentów pracownika dłużej niż jeden dzień. Pracodawca przetrzymujący paszport pracownika bez jego zgody prawdopodobnie łamie prawo. Jeżeli pomimo Twoich próśb pracodawca odmawia zwrotu paszportu, powinieneś zasięgnąć porady.
Problemy z biurami pośrednictwa pracy i pośrednikami zatrudnienia grupowego.
Zdarza się, że obcokrajowcy przyjeżdżają do Zjednoczonego Królestwa ponieważ biuro pośrednictwa pracy znalazło dla nich tutaj pracę. Niekiedy biura pośrednictwa pracy nie mówią prawdy o tym, jaka to jest praca. Zdarza się, że pracownik otrzymuje niższe wynagrodzenie lub warunki pracy są gorsze, niż oczekiwał.
Zdarza się, że zatrudnieni w Zjednoczonym Królestwie pracują dla pośrednika zatrudnienia grupowego, zwanego potocznie gangmasterem. Jest to osoba, która organizuje pracę dla ludzi, np. na farmach, w hotelach, restauracjach, szpitalach lub na budowach.
Jeśli masz problemy ze swoim biurem pośrednictwa pracy lub gangmasterem, możesz uzyskać dalsze porady kontaktując się z infolinią ds. praw w kwestii płacy i pracy (Pay and Work Rights) pod numerem 0800 917 2368.
Możesz jednak to uczynić wyłącznie wtedy, gdy agencja ma biura w Wielkiej Brytanii. Jeżeli agencja nie ma biur w Wielkiej Brytanii, nie możesz nic zrobić.
Dalsza pomoc.
Biuro Porad Obywatelskich zwane po angielsku Citizens Advice Bureau, udziela bezpłatnych, poufnych, bezstronnych i niezależnych porad na każdy temat. Aby znaleźć najbliższe Biuro Porad Obywatelskich lub Biura, które udzielają porad za pośrednictwem poczty elektronicznej, należy kliknąć na link najbliższe CAB lub wyszukać numer telefonu w książce telefonicznej pod literą C.
Kongres Związków Zawodowych (TUC) – informacje o prawach pracowników sezonowych zamieszczono na stronie internetowej TUC: www.worksmart.org.uk Strona w języku polskim to www.pracawbrytanii.eu, zaś w języku portugalskim: www.trabalharnoreinounido.org.
Strona internetowa Directgov – witryna rządowa zawiera informacje dla pracowników sektora rolniczego, m.in. odnośnie ich uprawnienia do rolniczej płacy minimalnej (agricultural minimum wage) na terenie Anglii i Walii. Adres strony: www.direct.gov.uk
Agencja Ochrony Granic UKBA (UK Border Agency) – aby uzyskać więcej informacji na temat praw przysługujących pracownikom
z Bułgarii i Rumunii, prosimy odwiedzić stronę internetową Agencji Ochrony Granic UKBA www.ukba.homeoffice.gov.uk.
Ta informacja została opracowana przez National Association of Citizens Advice Bureaux (Krajowe Zrzeszenie Biur Porad Obywatelskich), funkcjonujące pod nazwą Citizens Advice. Opracowanie ma zapewniać jedynie ogólną informację i nie należy go traktować jako wyczerpującego źródła wiedzy prawnej na dany temat. Warto również zauważyć, że informacja tu zawarta odnosi się jedynie do Anglii, Walii i Szkocji. Informacja jest aktualizowana co miesiąc. Data ostatniej aktualizacji: 5 grudnia 2011 r. Jeżeli od otrzymania tej informacji upłynęło więcej czasu, należy skontaktować się z miejscowym Biurem Porad Obywatelskich, aby sprawdzić, czy nadal jest poprawna. Można również odwiedzić stronę internetową www.adviceguide.org.uk i pobrać aktualną wersję.